افسردگی فصلی چیست؟
افسردگی فصلی یا اختلال افسردگی
فصلی یکی از انواع اختلالات روانی است که معمولاً در فصول سرد سال، به خصوص
در مناطقی با فصل زمستان طولانی، رخ میدهد. در این اختلال، شدت علائم
افسردگی در فصول سرد بیشتر از سایر فصول است و ممکن است با افزایش خطر
ابتلا به اختلالات مرتبط با افسردگی و افزایش خطر خودکشی همراه باشد.
افسردگی فصلی بر اثر تغییرات شیمیایی در مغز و هورمونهایی که تحت تأثیر
نور خورشید ترشح میشوند، به وجود میآید. این اختلال با علائمی شامل
افسردگی، کاهش انرژی، خستگی، ناراحتی، بیاشتهایی و اختلال در خواب همراه
است. درمان افسردگی فصلی شامل روشهای متنوعی از جمله درمان دارویی،
روشهای رواندرمانی و ترکیبی از این روشها است. در ادامه به بررسی علت
افسردگی فصلی و راهکارهایی برای درمان آن خواهیم پرداخت. در ادامه با قله
همراه باشید.
علت افسردگی فصلی چیست؟
علت دقیق افسردگی
فصلی هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما تحقیقات نشان دادهاند که دو
عامل مهم در ظهور این اختلال نقش دارند: کاهش نور خورشید در فصل پاییز و
زمستان و تنظیم شده بودن ساعت بدنی.
با کاهش نور خورشید در فصل پاییز و
زمستان، سطح هورمون ملانوتونین در مغز بالا میرود. این هورمون معمولا در
شب ترشح میشود و به محض بیدار شدن، سطح آن کاهش مییابد. اما در فصول کم
نور، سطح ملانوتونین در مغز بالا میرود و ممکن است باعث افزایش احساس خواب
آلودگی و کاهش انرژی شود.
در طول روز، بدن ما به دنبال سیکل طبیعی ۲۴
ساعته برای فعالیتهای فیزیولوژیکی و هورمونی خود میگردد. این سیکل را به
عنوان روشنایی-تاریکی داخلی مشخص میکنیم. در فصلهای کم نور، به خصوص در
مناطق با اختلاف زیاد بین نور روز و شب، این سیکل ممکن است به هم بریزد و
باعث اختلال در تنظیم شده بودن ساعت بدنی شود که ممکن است با افزایش احساس
افسردگی و تغییرات خلقی همراه باشد.
از دیگر عواملی که به افزایش خطر
ابتلا به افسردگی فصلی میانجامد، میتوان به سابقه خانوادگی، اختلالات
عصبی و روانی قبلی، مصرف مواد مخدر و خودسرانه دارو، و میزان استرس و فشار
زیاد در زندگی اشاره کرد.
علائم افسردگی فصلی جیست؟
افزایش وزن: بیماران ممکن است به دلیل افزایش سطح هورمونی و تغییرات رفتاری مرتبط با افسردگی فصلی، وزن خود را در فصول سرما افزایش دهند.
افت شدید انرژی:
افسردگی فصلی ممکن است با افت شدید انرژی و خستگی همراه باشد. بیماران
ممکن است احساس کمانگیزی، خستگی، کاهش شدید علاقه به فعالیتهای روزمره و
تغییرات در نظام خواب داشته باشند.
خلق و خوی بد: بیماران ممکن است در این حالت احساس تنهایی، اضطراب، عصبی بودن و حتی خشم و خشونت داشته باشند.
تغییرات در الگوی خواب: تغییرات
در الگوی خواب نیز ممکن است از دیگر علائم افسردگی فصلی باشد. بیماران
ممکن است به دلیل تنظیم ناصحیح ساعت خواب در روزهای کمنوری به مشکل برخورد
کنند.
تغییرات در رفتار غذایی: بیماران ممکن است در فصول
سرما دچار تغییرات در رفتار غذایی خود شوند. به عنوان مثال، افراد ممکن است
خیلی بخورند و وزن خود را افزایش دهند یا از خوردن کمتر برای کاهش وزن
استفاده کنند.
چه راهکارهایی برای درمان افسردگی فصلی وجود دارد؟
برای درمان افسردگی فصلی، روشهای مختلفی وجود دارد که به صورت ترکیبی میتوانند موثر باشند. برخی از روشهای موثر عبارتند از:
۱- روشهای رواندرمانی:
روشهای رواندرمانی از جمله رواندرمانی شناختی-رفتاری، رواندرمانی
تحلیلی، رواندرمانی فردی و خانوادگی میتواند در کاهش علائم افسردگی فصلی
موثر باشند.
۲- نوردرمانی: نور درمانی به عنوان یکی از درمانهای
فیزیکی، با استفاده از نورهای مصنوعی به عنوان جایگزین نور طبیعی خورشید،
میتواند در بهبود وضعیت افسردگی فصلی موثر باشد.
۳- مصرف داروها:
در برخی موارد مصرف داروها به عنوان درمان افسردگی فصلی مورد استفاده قرار
میگیرد. انواع مختلفی از داروها مانند آنتیدپرسانتها، انواع ویتامینها
و داروهای مسکن استرس در این زمینه مورد استفاده قرار میگیرند.
۴- تغذیه سالم: تغذیه
سالم با مصرف مواد غذایی حاوی مقادیر کافی ویتامینها و مواد مغذی
میتواند در کاهش افسردگی فصلی موثر باشد. مصرف مواد غذایی حاوی اسیدهای
چرب امگا ۳ و ویتامین D نیز به عنوان یکی از روشهای موثر در کاهش علائم
افسردگی فصلی مورد استفاده قرار میگیرد.
۵- ورزش: ورزش
باعث ترشح هورمونهای خوشبختی مانند اندروفین سروتونین و دوپامین میشود و
میتواند به عنوان یکی از روشهای موثر و مفید برای درمان افسردگی فصلی
باشد.
مطالعات نشان دادهاند که ورزشهایی
با شدت متوسط مانند پیادهراهی، شنا، جوگینگ و بدمینتون منجر به کاهش علائم
افسردگی شدهاند. همچنین ورزشهایی مانند یوگا و تکنیکهای تنفسی
میتوانند بهعنوان روشهایی درمانی برای کاهش استرس و اضطراب و بهبود حالت
روحی مؤثر باشند.
راهکارهای روانشناختی و رفتاری:
رواندرمانی شناختی-رفتاری (CBT): در
این نوع درمان، افراد با استفاده از تمرینات شناختی و رفتاری، به یادگیری
راهکارهای موثر برای مدیریت و کاهش علائم افسردگی فصلی میپردازند. این نوع
درمان معمولاً در قالب جلسات گروهی یا فردی ارائه میشود.
رواندرمانی متمرکز بر پذیرش و تعهد (ACT):
این روش مبتنی بر نظریههای روانشناسی مثبت است که به ایجاد آگاهی و
پذیرش احساسات منفی در افراد کمک میکند. با استفاده از تمرینات مختلف،
افراد با یادگیری راهکارهایی برای مدیریت عواطف منفی، از جمله افسردگی
فصلی، پیشرفت میکنند.
رواندرمانی گروهی: در این نوع درمان،
افراد با هم تعامل دارند و با یکدیگر از تجربیات و راهکارهای مختلف خود در
مورد مدیریت علائم افسردگی فصلی به اشتراک میگذارند. این روش به عنوان یک
ابزار قدرتمند برای حمایت از افراد با افسردگی فصلی شناخته شده است.
راهکارهای دارویی:
داروهای ضدافسردگی: این
داروها میتوانند علائم افسردگی فصلی را کاهش دهند و بهبود روحی و روانی
فرد را ایجاد کنند. اما باید توجه داشت که برای مصرف هر دارویی، بهتر است
با پزشک خود مشورت کنید.
نتیجه گیری:
با توجه به اینکه افسردگی فصلی یک اختلال
شناختی-رفتاری است که معمولاً با تغییرات فصلی در نورونهای مغزی و
هورمونها مرتبط میشود، بنابراین درمان آن به دو شیوه دارویی و غیر دارویی
میسر است. برای درمان این بیماری می توان از مکمل های گیاهی، ماساژ،
تمرینات تنفسی و نور درمانی استفاده کرد. همچنین رعایت رژیم غذایی سالم و
ورزش منظم میتواند بهبود وضعیت روحی فرد را تسریع کند. با این حال، اگر
افسردگی فصلی شما بسیار شدید است، می توانید با پزشک خود در مورد روشهای
درمان دارویی صحبت کنید. هرچند که درمان افسردگی فصلی نیازمند صبر و همکاری
مداوم فرد با پزشک و روانشناس است، اما بهبود وضعیت روحی و شناختی شما از
طریق این روشها ممکن است و بهتر است در ابتدای شروع علائم، به سرعت اقدام
به درمان کنید.
منبع : تولید شده توسط تیم قله