جادوی گلاب گیری در شهر زیبای کاشان: راهنمایی برای سفر به بهشتی از دنیا!

کاشان، مرکز شهرستان کاشان در استان اصفهان می‌باشد. کاشان را دارالمومنین، شهر گل و گلاب ، شهر خانه‌ها و آثار تاریخی می‌خوانند. این شهر زادگاه یکی از کهن‌ترین تمدن‌های جهان بنام سیلک با قدمتی بیش از هفت هزار سال است. این شهر اولین تمدن یکجانشینی و شهرنشینی را دارد.

کاشان با بیش از ۱۷۰۰ اثر تاریخی که ۳۳۳ اثر آن ثبت ملی و باغ فین هم ثبت یونسکو شده‌است به این شهر زیبا شهر خانه نیز گفته می شود به دلیل وجود خانه های چون خانه طباطبایی ها و... غیره.
کاشان در طول تاریخ سکونت‌گاه مردمانی از نژادها و ادیان مختلف بوده، این شهر در قرون گذشته یکی از سکونت‌گاه‌های یهودیان ایران بوده است. یهودیان کاشان عمدتاً از دسته یهودیان اخراجی از اسپانیا بودند که در این منطقه سکنی گزیدند و در دهه‌های بعدی به مرور زمان اکثراً مسلمان شدند.

آب و هوا
اقلیم این شهر که دارای دو بخش کوهستانی و کویریست که این ویژگی باعث شده همزمان آب و هوای متفاوتی را در مناطق اطراف آن رویت کرد. مناطق کویری در بخش شمالی و شرقی و هوایی کوهستانی در بخش جنوبی و غربی آن قرار دارد، وجود بخش گرمسیر در نزدیک کاشان باعث شده که میوه‌های (چغاله بادام، گوجه سبز، زردآلو و قیصی) آن زودتر به دست بیاید و نوبرانه راهی بازار شود، که آن را به یکی از سکونتگاه‌های مهم در ایران بدل ساخته‌است. کاشان با ۲۷۰۰ هکتار مزرعه گل محمدی بزرگترین تولیدکننده گل محمدی و همچنین بالاترین نرخ تولید گل محمدی با چهار تن در هکتار می‌باشد و در تولید بیش از ۱۵ هزار تن گلاب بزرگترین تولیدکننده گلاب می‌باشد.
آداب و رسوم
گلاب‌گیری و قالی‌شویان از مراسم سنتی این شهر است که سالانه بازدیدکنندگان زیادی را به خود اختصاص می‌دهد. مراسم گلاب‌گیری معمولاً از اواسط اردیبهشت ماه شروع شده و تا اواخر خرداد ادامه دارد که مقصد گردشگری تعداد زیادی از مردم ایران می‌باشد و مراسم قالی‌شویان در جمعه دوم مهرماه هر سال در کاشان برگزار می‌گردد. از مناطق کویری کاشان می‌توان به راوند، خزاق را نام برد. از مناطق کوهستانی کاشان نیز می‌توان قمصر، قهرود، کامو، نیاسر، برزک و مرق و نشلج را عنوان کرد.
خوراک‌های سنتی
از جمله خوراک‌های سنتی کاشان می‌توان به گوشت لوبیا، شفته، قیمه ریزه، کوفته چغندر، گوشت عدس بادمجان، گوشت لوبیای سرکه شیره و گوشت کلم و کدو و عدس پلو و کشمش و اشکنه و گوشت نخود اسفناج اشاره کرد. آبگوشت لوبیا با عنوان گوشت لوبیا و آبگوشت لوبیا سفید هم شناخته می‌شود.
شیرینی‌ها
کلوچه، باقلوا، سوهان میرزا حسینی، حلوا ارده و ارده شیره
عرقیات
عرق گل محمدی (گلاب)، عرق بیدمشک، عرق نعناع، عرق کاسنی، عرق خارشتر، عرق هل، عرق شنبلیله، عرق دارچین، عرق شوید و نظایر آن.
خشکبار
انواع میوه خشک مثل زردآلو، آلوچه، انجیر، هلو و سیب.
صنایع دستی
از صنایع دستی کاشان می‌توان به کاشی کاری، سفال‌گری، اصول اربعه معماری و گنبدسازی (گوشه سازی، رسم بندی، مقرنس و گره سازی)، گچ بری، آجرکاری، گره چینی، قالی بافی، نقشه‌کشی قالی، شعربافی، زری بافی، مخمل بافی، زیلوبافی، گیوه بافی، رفوگری، رنگرزی، نمد مالی، مسگری، مشبک کاری و منبت کاری نام برد. همچنین چند تن از هنرمندان صنایع دستی کاشان از طرف یونسکو مهر اصالت دریافت کرده‌اند.
هتل‌ها و بومگردی
کاشان از جمله شهرهایی است که دارای هتل‌ها و اقامت گاه‌های تاریخی زیبا بوده و طرح باستانی بعضی از هتل‌ها گردشگران را هر چه بیشتر با فرهنگ و تمدن اصیل این شهر آشنا می‌کند. همچنین به خاطر بافت قدیمی شهر اکثر مکان‌های اقامتی کاشان بوم گردی‌ها هستند که با استقبال خوب مسافران مواجه شده‌است. نام تعدادی از هتلها هتل امیرکبیر، هتل نگارستان، هتل سیاح، خانه رز.

بهترین زمان برای دیدن گلاب گیری کاشان اردیبهشت است. از نیمه فصل بهار گل‌های محمدی در مزارع گل کاشان به چشم می‌خورند. البته در شهرها و روستاهای مختلف با توجه به اختلاف دما، زمان شکوفایی گل‌های سرخ از نیمه اردیبهشت ماه تا اواخر فصل بهار متغیر است. غیر از کاشان، روستاهای قمصر، نیاسر و برزک بهترین مکان گلاب گیری کاشان است. برای اطلاعات بیشتر این مقاله را تا انتها بخوانید.

گل سرخ یا گل محمدی از گذشته‌های دور یکی از مهم‌ترین محصولات کشاورزی ایران بوده است و از گیاهان بومی کشور ما به شمار می‌رود. بر طبق مدارک موجود، برای نخستین بار بذر این گل را در دوره حکومت صفویان از ایران به ترکیه و سپس سوریه و بلغارستان فرستادند. گلاب تولیدی ایران نیز یکی از مهم‌ترین کالاهای صادراتی ایران از گذشته تاکنون بوده است. در قدیم از طریق راه ابریشم گلاب ایران را به کشورهای چین و هند می‌بردند و امروزه نیز بخش قابل‌توجهی از گلاب تولیدی ایران به سایر نقاط جهان فرستاده می‌شود.

فصل گلاب گیری کاشان از اوسط بهار آغاز می‌شود و تا اواخر این فصل نیز ادامه دارد. در این زمان از سال، بوی گل محمدی بخش‌های مختلفی از شهر کاشان و شهرها و روستاهای اطراف آن را پر می‌کند. در فصل بهار بسیاری از مردم کاشان به کار در مزارع گل محمدی و کارگاه‌های صنعتی گلاب گیری مشغول می‌شوند و این صنعت اشتغال فصلی در کاشان را پررونق کرده است. بسیاری از ساکنان شهر کاشان در حیاط کوچک خانه خود مشغول به گلاب گیری می‌شوند.

بهترین زمان برای سفر به کاشان و شرکت در مراسم گلاب گیری این شهر اردیبهشت ماه است. از پانزدهم اردیبهشت مرغوب‌ترین و معطرترین گل‌های محمدی جهان در شهر کاشان و مناطق اطراف آن شکوفا می‌شوند. در اردیبهشت بوی عطر گل سرخ مسافران را سرمست می‌کند و مزارع گل محمدی در زیباترین وضعیت خود هستند.

کاشان و شهرها و روستاهای اطراف آن محل پرورش گل محمدی هستند؛ اما مزارع گل سرخ واقع در کوهپایه‌های اطراف کاشان، محصول با کیفیت‌تری می‌دهند. گل‌هایی که در مناطق خشک‌تر و نزدیک‌تر به کوه می‌رویند به نسبت گل‌های نقاط مرتفع کیفیت پایین‌تری دارند. به همین دلیل گلاب حاصل از گل‌های محمدی در مناطق کوهستانی مطبوع‌تر است و قیمت بالاتری نیز دارد.

روستاهای اطراف کاشان نیز از بهترین مناطق پرورش گل محمدی به شمار می‌روند و بعضی از آن‌ها محصول قابل‌توجهی دارند. روستاهای ون، سار، وادقان، خاوه، قالهر، مرق، ویدوج، کامو، جوشقان قالی و آذران از جمله روستاهایی هستند که مزارع گل سرخ در آن‌ها قرار دارد. این روستاها به‌دلیل داشتن آب و هوای خنک‌تر و محیط سرسبزتر به نسبت سایر نقاط اطراف کاشان، مورد توجه گردشگران زیادی قرار می‌گیرند.

در فصل بهار پس از پر شدن مزارع گل محمدی در کاشان و شهرهای اطراف آن، گل‌ها را می‌چینند. در سال‌هایی که هوا گرم‌تر است این فرایند از روزهای پایانی فروردین ماه و در حالت معمول از اواسط اردیبهشت آغاز می‌شود. اگر در ساعت‌های نخست روز به تماشای کارگاه‌های گلاب گیری در نقاط مختلف کاشان بروید، دسته‌های بزرگ گل محمدی را چیده شده برای بازدید گردشگران خواهید دید. گل‌های چیده شده را در کارگاه‌های گلاب گیری درون دیگ‌های بزرگ مسی می‌ریزند. این دیگ‌ها به لوله‌هایی متصل هستند که سر دیگر آن‌ها به ظرف‌های دیگری می‌رسد. بخار حاصل از جوشاندن گل محمدی با عبور از لوله‌ها و رسیدن به محفظه‌ای که درون آب سرد قرار دارد به گلاب تبدیل می‌شود.

گلاب‌های تولید شده در کاشان انواع و مصارف متفاوتی دارند. هرچه نسبت گل محمدی به آب در فرایند عصاره گیری بیشتر شود، گلاب تولید شده کیفیت بالاتری خواهد داشت. میزان تلخی گلاب نیز با کیفیت آن رابطه مستقیم دارد؛ اما همان طور که در قسمت‌ قبل اشاره کردیم، پس از چشیدن گلاب نباید تلخی آن در دهان باقی بماند.

دم کرده گلبرگ خشک برای تقویت اعصاب و درمان بیماری‌های گلو و گوارش موثر است. از دیگر خواص دارویی گل محمدی می‌توان به بهبود دردهای گوارشی، سر درد، ناراحتی قلبی و دردهای روماتیسمی اشاره کرد. در صنعت شیرینی پزی و تهیه دسر و بستنی نیز از این گل استفاده می‌شود. همچنین استفاده از گل محمدی، گلاب و سایر محصولات گلاب گیری در صنایع بهداشتی، آرایشی، دارویی، عطرسازی و غذایی نیز متداول است. بخش زیادی از گلاب صادراتی ایران نیز در صنایع تولید عطر و انواع خوشبو کننده‌ها و همین طور صنایع غذایی و دارویی کشورهای مختلف استفاده می‌شود.

در ادامه به برخی از جاذبه‌های گردشگری کاشان اشاره خواهیم کرد:  
عمارت‌های تاریخی: کاشان دارای بسیاری از عمارت‌های تاریخی است که بعضی از آن‌ها شامل عمارت امیر احمد، عمارت حاجی‌هاشم، عمارت عباسی‌ها، عمارت طباطبایی ها و عمارت دولت‌آباد و ... می‌باشند.
بازار تاریخی: بازار کاشان یکی از بزرگترین بازارهای تاریخی ایران است و دارای بناهای قدیمی و زیبایی می‌باشد.
باغ‌های تاریخی: کاشان دارای بسیاری از باغ‌های تاریخی زیبا مانند باغ فین، باغ علی‌قاپو، باغ پهلوان‌پور و باغ دولت‌آباد است.
مسجد جامع: این مسجد یکی از زیباترین مساجد ایران است و دارای آرامگاه شیخ عباس صفوی می‌باشد.
آرامگاه سعدیه: این آرامگاه دارای مجموعه‌ای از آثار هنری و تزئینات زیباست و در آن محمود شبستری و مولانا عبدالله انصاری به خاک سپرده شده‌اند.
مسجد امامزاده اسماعیل: این مسجد دارای معماری زیبا و مجسمه‌های زیبایی است.
خانه‌های سنتی: کاشان دارای خانه‌های سنتی زیبایی است که بعضی از آن‌ها شامل خانه بروجردی، خانه باباکندر و خانه‌های قدیمی در کوچه‌بن‌بست می‌باشند.
آبگینه: این مجموعه نمایشگاهی دارای مجسمه‌های بزرگ و زیبا از تاریخ و فرهنگ ایران است

کاشان همچنین دارای فضایی زیبا و آرامش بخش است که با وجود جاذبه‌های گردشگری، همچنان این فضا حفظ شده است.